สวัสดีค่ะ คุณหมอ

อยากรบกวนสอบถามปัญหาสุขภาพของกระต่าย เพศผู้ อายุ 11 ปี พันธุ์ไทย มีอาการหัวส่าย คอเอียง ตากระตุก เป็นทั้งหมด 3 รอบ รอบแรกพาไปรักษา ได้ยาต้านเชื้อโปรโตซัวมากิน 28 วัน เพาะเชื้อแล้ว ผลไม่พยเชื้อ ผ่านไปสามเดือน กลับมามีอาการเดิมๆอีก หมอให้ยาต้านเชื้อโปรโตซัวมากิน 28 วัน เพาะเชื้อแล้วไม่พบอีก จนกระทั่งล่าสุดเมื่อต้นเดือน อาการหัวส่าย คอเอียง ตากระตุก เดินเซล้ม กลับมาเป็นอีก ครั้งนี้เป็นมากกว่าสองครั้งแรก พาไปรักษา ได้แค่ยาบำรุงประสาทกับยาลดอาการเวียนหัว ช่วยการทรงตัว มาแค่สองตัว

รบกวนสอบถามคุณหมอ

หากอาการที่เกิดขึ้น ไม่ใช่จากการติดเขื้อโปรโตซัว แต่เป็นอาการผิดปกติของระบบประสาท จะสามารถรักษาให้หายได้อย่างไร

แต่หากเกิดจากเชื้อโปรโซัวแล้วกินยาต้านเชื้อ มาสองรอบแล้ว แต่ทำไมยังกลับมาเป็นอีก ซึ่งเพาะเขื้อแล้วไม่พบเชื้อ จะเป็นไปได้หรือไม่ และจะสามารถรักษาให้หายได้อย่างไร กินแค่ยาบำรุงประสาท กับยาลดการเวียนหัว แค่นี้จริงๆหรอคะ ซึ่งตอนนี้อาการของกระต่ายไม่ดีขึ้นเลยค่ะ แต่อาการแย่ลงกว่าเดิม

อบพระคุณมากค่ะ

อาการดังกล่าวถูกสงสัยว่าเป็นโปรโตซัวที่ทำให้เกิดสองอักเสบชื่อ Encephalitozoon cuniculi ตัวนี้เกิดการระบาดในไทยมานานมากๆ และมีอัตราการติดต่อและติดเชื้อสูง ที่จริงการตรวจวินิจฉัยไม่ได้ใช้การตรวจเชื้อครับ แต่เป็นการตรวจระดับภูมิคุ้มกันด้วยอีไลซ่า และตรวจหาเชื้อด้วยพีซีอาร์ครับ การตรวจด้วยอีไลซ่าอาจจะมีความแม่นยำในการหาภูมมิคุ้มกันแต่ไม่ได้บอกว่าป่วยหรือไม่ป่วย ยกเว้นในกรณีที่แสดงอาการแล้วและตรวจพบ แต่หากแสดงอาการแล้วตรวจไม่พบถึงจะวินิจฉัยว่าเป็นสาเหตุอื่น ของระบบประสาทเดียวจะกล่าวต่อไป ส่วนพีซีอาร์จะมีช่วงระยะเวลาของมันเพราะเป็นการตรวจเชื้อโดยตรงก็ต้องตรงกับระยะที่มีการขับเชื้อหรือสปอร์ออกมากับปัสสาวะ หรือตรงกับระยะนั้นพอดีจึงจะตรวจพบ ซึ่งเป็นการยาก แต่ก็ยังจำเป็นต้องตรวจเพราะระยะของการแสดงอาการมักสัมพันธ์กับการขับเชื้อทางปัสสาวะ และควรทำการตรวจซ้ำๆ ดังนั้น หมอเขาจะทิ้งปัจจัยสาเหตุจากเชื้อโปรโตซัวครับ เพราะอาการจะบ่งชี้ได้ชัดแม้ว่าจะไม่เจอ

นอกจากนี้ยังพบว่าจากประวัติที่เจ้าของแจ้ง มีการตอบสนองต่อการใช้ยา และกลับมากำเริบ เป็นลักษณะของการติดเชื้อได้อยู่ โดยเชื้อที่อยู่ในรูปของก้อนเนื้อในสมองยังคงอยู่หรือเกิดการติดเชื้อซ้ำ ก็แสดงออาการได้

อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่ไม่ใช่การติดเชื้อเลย จะไม่แสดงอาการแบบนี้ เหมือนคนที่เป็นโรคลมชัก จะมีการแสดงอาการเป็นครั้งๆได้ แต่ถ้าต่อเนื่องกันก็จะเรียกอีกแบบ ตามระยะเวลาที่เกิดและความรุนแรง แต่สิ่งที่พบมักพบอาการหมดสติ หากไม่เกิดอาการหมอสติจะเป็นแบบการชัดเฉพาะที่ ซึ่งจะไม่ค่อยสัมพันธ์กับการทรงตัว หัวเอียงที่ชัดเจนแบบตัวนี้ ที่อาการของโปรโตซัวจะเกี่ยวกับอาการทรงตัวแต่ไม่หมดสติครับ

เป็นโรคติดเชื้อโปรโตซัวอาจกินยาต้านนานกว่าปกติ แม้ว่าในตำราส่วนใหญ่จะแนะนำที่ 28 วัน ในกรณีที่เกิดกำเริบซ้ำๆหมอมักพิจจารณาให้ยาวขึ้น และใช้การลดการอักเสบช่วย ซึ่งบางตัวก็ตอบสนองบางตัวก็ไม่ตอบสนอง บางตัวจะกำเริบเมื่อถูกกระตุ้นเพราะมีรอยโรคที่สมองและทำให้การนำกระแสไฟฟ้าของสมองผิดปกติ แต่บางตัวจะหายและไม่แสดงอาการอีกเลยก็พบได้อย่างไรก็ตามเมื่อทำการพิสูจน์หลังเสียชีวิตจะทำตุ่มสปอร์ที่สองได้แต่ไม่แสดงอาการ บางรายเป็นหนักไม่ตอบสนองต่อการรักษาเลยร่วมกับการพบไตล้มเหลวครับ การพยากรณ์โรคนี้จึงประเมินเป็นครั้งๆ และประคับประคองอาการ การรักษาจึงมักเป็นการประคับประคองและคาดหวังว่าภูมิคุ้มกันของกระต่ายจะช่วยอีกทางหนึ่ง เพราะยาแก้โปรโตซัวเพียงลำพังไม่เพียงพอ